Ölümcül arı sokmalarına dikkat

Piyade Uzman Çavuş Mehmet Burak Keçe'nin Pençe-Kilit Operasyonu bölgesinde arı sokması sonucu geçirdiği "Akut-alerji krizi" nedeniyle şehit ...

Piyade Uzman Çavuş Mehmet Burak Keçe'nin Pençe-Kilit Operasyonu bölgesinde arı sokması sonucu geçirdiği "Akut-alerji krizi" nedeniyle şehit olması ülkeyi yasa boğarken, arı sokmalarına bağlı gelişebilen alerjinin tehlikeleri konusunda açıklama yapan Türkiye Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği Üyesi Prof. Dr. Okan Gülbahar, “Arı sokmasına bağlı sistemik alerjik tepki riski, erkeklerde bayanlara nazaran iki kat daha fazla. Anafilaksinin önüne geçmek için kesinlikle venom immünoterapisi olarak isimlendirilen aşı tedavisini uygulanmalı ve alerjisi olanlar otoenjektörleri yanlarından ayırmamalı” dedi.

İSTANBUL (İGFA) - Arılar; biyoçeşitliliğin sürdürülmesi, birçok bitkinin üretimi ve hayatının garanti altına alınması, ormanların yenilenmesinin desteklenmesi, iklim değişikliğine adaptasyon ve sürdürülebilirliğin teşvik edilmesinden ziraî eserlerin ölçü ve kalitelerinin geliştirilmesine kadar tabiatta varlıkları kilit ehemmiyete sahip olan canlılar, lakin alerjik tepki kelam konusu olduğunda bir insanın hayati varlığını tehdit edebiliyor. O denli ki Ulusal Savunma Bakanlığı, Pençe-Kilit Operasyonu bölgesinde Piyade Uzman Çavuş Mehmet Burak Keçe'nin arı sokması sonucu gelişen akut-alerji krizi sonrasında şehit olduğunun bildirilmesiyle birlikte, ülke yasa boğulurken, arı sokmasına bağlı gelişen akut alerji krizinin ne olduğuna ve alınabilecek tedbirlere dair büyük bir merak oluştu.

Türkiye Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği Üyesi Prof. Dr. Okan Gülbahar arıların neden olduğu böcek sokmalarının ülkemizdeki görülme sıklığının %50 ila yüzde 95 ortasında olduğunu, bir kişinin ömür uzunluğu arı tarafından sokulma oranının ise %95 üzere epey yüksek oranlarda gerçekleştiğini söyledi. “Görüldüğü üzere bu oranlar hayli yüksek” diyen Prof. Dr. Gülbahar şöyle devam etti: “Arı sokmalarının en korkulan klinik yansıması, sistemik alerjik tepki olan anafilaksidir. Anafilaksi ya da akut alerji krizi, arı zehrinde bulunan proteinlere karşı sokulan bireyde, o proteinlere özel olarak üretilmiş IgE yapısındaki antikorların, bedenin savunma sistemi hücrelerini uyarması sonucu gelişir. IgE antikorlarının gelişmesi için kişinin daha evvel çeşitli defalar bu yabancı proteinlerle müsabakası gerekir. Buna duyarlaşma diyoruz. Duyarlaşma safhası olmadan alerjik tepki gelişmesi az bir durumdur. Bu nedenle daha evvel arı tarafından hiç sokulmamış bir bireyde alerjik tepki gelişme mümkünlüğü son derece düşüktür.”

ERKEKLERDE İKİ KAT FAZLA!

Bir milyon nüfus başına bildirilen vefat sayılarının, senede 0.03-0.48 ortasında olduğu, ölümcül tepkilerin görüldüğü şahısların %40-85’inde daha evvelden anafilaktik tepki hikayesi olmadığını belirten Prof. Dr. Okan Gülbahar, “Yani önemli alerjik tepki yaşayanların yaklaşık yarısı, arı alerjileri olduğunun farkında değildirler. Lakin şayet bir evvelki tepki anafilaksi ise, bir sonraki sokmanın anafilaksi ile sonuçlanma riski daha yüksektir. Arı sokmasına bağlı sistemik alerjik tepki riski, erkeklerde bayanlara göre iki kat daha fazladır ve yaşla bir arada artmaktadır” dedi.

“ANAFİLAKSİYE KARŞI VENOM İMMÜNOTERAPİSİ UYGULANMALI”

Öyküsünde arı sokması ile önemli sistemik tepki hikayesi bulunan ve testlerinde arı venomuna hassas bulunan hastaların, bir sonraki arı sokmasında %30 ila 70 oranında anafilaksi riski taşıdıklarının altını çizen Gülbahar, “Bu nedenle, bu bireylere %85 ile %98 ortasında aktif bir tedavi olduğu gösterilmiş olan ve ileride gelişebilecek önemli tepkilerden korunma sağlayan venom immünoterapisi olarak isimlendirilen aşı tedavisi uygulanmalıdır” dedi. Bu tedavi yaklaşımının maksadı, şayet hastayı bir daha arı sokacak olursa, hayatı tehdit eden tepkilerin gelişmesini önlemek olduğunu tabir eden Gülbahar, alerji aşılarının bunu hakikaten de çok başarılı bir formda yaptığını, günümüzde olağan kurallarda bu tedavinin mühletinin 5 yıl olması gerektiği söyledi.

ARI SOKTUĞUNDA NE YAPMALIYIZ?

Arı sokmasından sonra birinci yapılması gerekenler:

1.Arıların bulunduğu bölgeden ani hareketlerden kaçınarak fakat süratli ve inançlı bir formda uzaklaşmak.

2.Eğer sokan arı bal arısıysa ve zehir kesesi hala deride kasılıp zehir vermeye devam ediyorsa, iğneyi derhal yerinden çıkartmak. Arının iğnesi, venom kesesinin zedelenmemesi için, tırnak yahut sert düzgün bir cisim yardımıyla (örneğin bir kart) kazınarak çıkartılmaya çalışılmalıdır. Cımbız, pense üzere araçlar kesenin patlamasına neden olarak daha fazla venomun dolanıma geçmesine yol açabileceğinden, iğnenin çıkartılmasında bu teknikler tercih edilmemektedir.

3. Sokulan bölge pak, sabunlu su ile yıkanarak kurulanmalıdır. Antiseptikler kullanılabilir. 4.Deriyi tırnaklarla kaşıyıp yara yapmaktan kaçınılmalıdır.

5. Sokulan alanı rahatlatmak için soğuk kompres, alerji hapları, kortizonlu kremler, ağrı kesiciler kullanılabilir. Hiçbir şey yapılmasa dahi, bu durum geçicidir ve saatler içinde bizatihi düzelir. Ama anafilaksi durumunda süreç farklıdır. Anafilaksi tedavisinde birinci tercih olan adrenalin kullanımıdır. Ülkemizde kullanımı hayli kolay adrenalin otoenjektörleri bulunmaktadır. Adrenalin otoenjektörleri, bilhassa sağlık hizmetlerine süratli bir halde ulaşmanın mümkün olmadığı yerlerde hayat kurtarıcı olmaktadır.