Asya Hun ya da Büyük Hun İmparatorluğu olarak kayıtlara geçen, M.Ö 220 yılında Orta Asya’da kurulup, Roma İmparatorluğu sonlarına kadar uzanan Türk Devletidir. Siyasi ve askeri tarih bakımından epey kıymetli bir yere sahip olan Asya Hun Devleti, Anadolu’ya keşif seferler düzenleyen vilayet devlet olma özelliğine de sahiptir. Asya ve Avrupa tarihinin şekillenmesinde önemli rol oynayan Asya Hun Devleti, kurduğu askeri nizamla günümüz çağdaş askeri sistemin temellerini atmıştır.
ASYA HUN DEVLETİ KURULUŞU
Büyük Hun Devleti, M.Ö 220 yılında Ötüken’de kurulmuştur. Bilinen birinci hükümdarı Teoman’dır. M.Ö 220-M.Ö 209 yıllarında karar sürdükten sonra Oğlu Mete Han devletin başına geçer. Mete Han, devlet hudutlarını süratle genişleterek altın çağını yaşatır. Mete Han, Türkleri tek bir bayrak altında toplayan birinci hükümdar olma özelliğine de sahiptir. Siyasi muvaffakiyetlerinin yanında birinci sistemli orduyu kurarak askeri manada da büyük muvaffakiyetler elde eder. 10’luk askeri sistemi kuran Mete Han’ın tahta çıkış tarihi M.Ö 209 yılı, Kara Kuvvetlerinin kuruluş tarihi olarak kabul edilmektedir.
ASYA HUN DEVLETİ ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
- Orta Asya’da kurulan birinci Türk Devleti’dir.
- Ötüken’de kurulur. Başşehir Ötüken’dir.
- Göçebe ve savaşçıdırlar.
- Göçebe olmalarına karşın tarımla uğraşırlar.
- Dini inançları Şamanizm’dir.
- Mete Han tarafından birinci sefer kurultay kurulur.
- Birinci devlet teşkilatlanması kurulur.
- İpek Yolu için Çinlilerle uzun yıllar savaşırlar.
- Göktürk ve Uygur Devletlerinin atasıdır.
- Çin Devleti, Asya Hun’dan gelen hücumlara karşı Çin Seddi’ni inşa eder.
- Çin’le birinci defa muahede imzalanır.
- Mete Han, Çin’i fethetme gücüne sahip olsa da asimile olmamak ve kültürlerini kaybetmemek için fethetmek yerine Çin’i vergiye bağlar.
- Hun sözünün manası, ‘Türk Halkı ve insan’ demektir.
ASYA HUN İMPARATORLUĞU YIKILIŞI
Asya Hun Devletinin yıkılış nedenleri, imparatorların Çin sarayından gelen prenseslerle evlilikler yapması ve Çin entrikalarına yenik düşmesidir. Öbür kıymetli sebep ise taht kavgalarıdır. Taht hengameleri sonucu parçalanan devlet vakit içinde zayıflayarak çöker.
BÜYÜK HUN DEVLETİ TOPRAKLARI ÜZERİNDE KURULAN DEVLETLER
1- Tabgaçlar
2- Akhunlar
3- Avarlar
4- Sasaniler
BÜYÜK HUN DEVLETİ HÜKÜMLARLARI
Teoman M.Ö 220-209.
Mete M.Ö 209-174
Lao-Şang M.Ö 174-160.
Kung-Sin M.Ö 160-126.
Iti-Sie M.Ö 126-114.
U-vey M.Ö 114-105.
Ousiuliu M.Ö 105-102.
Kiuliu-hou M.Ö 102-101.
Tçietiheu M.Ö 101-96.
Houloku M.Ö 96-85.
Houyenti M.Ö 85-68.
Hiuliukiu M.Ö 68-60.
Voyenkiu M.Ö 60-57.
Houhansie M.Ö 57-31.
Feoutchou M.Ö 31-20.
Seuhiaijo M.Ö 20-12.
Tcheyajo M.Ö 12-8.
Outchou M.Ö 8- M.S 13.
Ouloijou M.S 13-M.S 18.
Houthouulh M.S 18- M.S 46.
Pounou M.S 46- M.S 66.
Yeou-lieou M.S 66- M.S 87.
Yu-chukieu M.S 87-M.S 92.
Yorumlar
Kalan Karakter: