Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr - Muğla Yatağan'daki Stratonikeia Antik Kenti ve Lagina kutsal alanı antik devirlerden günümüze ulaşan çok pahalı yapılara mesken sahipliği yapıyor. Her yıl Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Pamukkale Üniversitesi ismine farklı mesleklerden yaklaşık 60 heyet üyesi ve uzman, tarihi alanda arkeolojik hafriyat, konservasyon, onarım ve çizim çalışmaları yürütüyor.
Burada yaklaşık 3 bin 500 yıllık tarihi sürece ilişkin kalıntı ve yapıları yerinde görmek mümkün. Yerleşim yerinin farklı noktalarında da bir bütünlük ve ahenk içinde Arkaik, Klasik, Hellenistik, Roma, Bizans, Menteşe Beyliği, Osmanlı ve Cumhuriyet devirlerine ilişkin yapılar özgün yerlerinde sergileniyor. Kenti ziyaret edenler Hellenistik, Roma, Osmanlı ve Cumhuriyet döneminin havasını soluyarak yapıları gezebiliyor.
'ÖZEL BİR TARİHİ DOKUYA SAHİP'
UNESCO Süreksiz Kültür Mirası Listesi'ndeki antik kent Stratonikeia'da aynı vakitte mitolojide yer alan ilahların mermer bloklara işlendiği 61 mask bulundu. Stratonikeia Hafriyat Lideri ve Pamukkale Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bilal Söğüt, bulunan maskların arkeoloji dünyası açısından ehemmiyetini, "Stratonikeia’nın bir antik kent olmasının dışında çok özel bir tarihi dokusu var. Tiyatronun sahne binasının dış kısmına ilişkin olan masklar bu bahisteki en hoş buluntu kümelerinden birisini oluşturuyor. Bunların her birisi farklı, ilah, tanrıça ve farklı milletlerden şahıslara ilişkin yüzlerden oluşuyor. Bulunan masklardan 8 tanesi güldürü, 53 tanesi de trajedi yüzlerini içeriyor. Masklar cephelerde köşeler ve orta kısımlara gelen yerlere ilişkin ve bulundukları metopların içinden hayli kabarık olarak yapılmış durumda. Devrinin mimari anlayışıyla inancı, sanatı ve kültürü hakkında kıymetli bilgiler veriyor" diyerek açıkladı.
'BÜYÜK BİR ŞANS'
Şu ana kadar 61 başka mask kabartması bulduklarını belirten Prof. Dr. Söğüt, "Bizim hesaplamalarımıza nazaran, kuzey ve batı tarafa ilişkin eksik olan 31 maskın olduğunu düşünüyoruz. Bunların kesin sayısı yapılan çalışmalar ve tüm bloklar bulunduktan sonra kesinleşecek" tabirlerini kullandı. Söğüt, maskların betimlemelerinin yapılması ve devri konusunda kesin bir sonuca varmanın erken olduğunun altını çizdi. "Ancak şimdilik kabartmaların tek bir devirde yapılmadığını kesin olarak biliyoruz" diyen Bilal Söğüt, mevcut buluntulara nazaran çalışmaların M.Ö 1. yüzyılda başladığını ve M.S. 1. yüzyıla kadar devam ettiğinin anlaşıldığına dikkat çekti. Bulunan maskların o periyoda ilişkin ilah ve tanrıça figürlerinin betimlemeleri olduğunu söyleyen Prof. Dr. Söğüt, "Bu kadar çok betimlemeyle hepsini bir ortada görme fırsatının olması büyük bir şans" diye konuştu.
UNESCO DÜNYA MİRASI'NA GİREBİLİR Mİ?
Prof. Dr. Söğüt, Stratonikeia'yı 'tüm kültürlerin bir elin parmakları üzere yan yana durduğu bir antik kent' olarak tanımlıyor. Pekala antik kentte bulunan masklar bu kazıyı UNESCO Dünya Mirası'na sokabilir mi? Prof. Dr. Bilal Söğüt bu soruya, "En az 9 başka periyoda ilişkin kalıntı ve yapıtları burada sergiliyoruz ve bunlar gezilip görülebilecek durumda. Bunun büyük bir avantaj olduğu açık. Tamamlanan hafriyatlar, ortaya çıkan yapılar ve gerçekleştirilen onarımlarla artık süreksiz listede olan çok devirli kentin gelecekte UNESCO daimi listesine girmesinde en güçlü yönlerimizden olduğunu düşünüyorum" diyerek karşılık verdi.
ANTİK KENT İÇİNDE OSMANLI VE CUMHURİYET'İN DE İZLERİ VAR
Yapılan onarım çalışmalarıyla yaşayan bir tarih kenti olmasının da kıymetli bir dayanak olacağını söyleyen Prof. Dr. Söğüt, bu açıdan Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün takviyesi ile kentin Muhafaza Gayeli İmar Planı'nın tamamlanıp uygulamaya girmesinin de çok kıymetli olduğunu lisana getirdi. Antik kent içindeki Osmanlı ve Cumhuriyet devrine ilişkin yaşayan köy meydanının onarımını tamamlayı sürekliliği olan bir yere dönüştürmeyi planladıklarını söyleyen Bilal Söğüt, "Osmanlı devrinden Mehmet Eskişar dükkanları ile Cumhuriyet devrinden Semerci Ömer, Marangoz Muhsin Sayın konutları ve köy odasının çalışmaları devam ediyor. Bunların bu yıl içinde tamamlanması planlanıyor" tabirlerini kullandı.
'TİYATRO HAFRİYATLARI DEVAM EDİYOR'
Prof. Dr. Bilal Söğüt, kuzey kent kapısının iki girişi ve Latrina'nın (umumi tuvalet) tamamlandığını, tiyatro hafriyatlarının devam ettiğini söyledi. Prof. Dr. Söğüt, "Bouleuterion (meclis binası), gymnasion (spor yapılan alan), Roma hamamı ve başka yapılarda da hafriyat ve onarım çalışmalarını sürdürdüklerini de ekledi. Söğüt, "Bu çalışmaları Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile Türk Tarihi Kurumu, Muğla Valiliği ve Yatağan Belediyesi’nin dayanağı ile yapıyoruz" bilgisini verdi.
'ÇOK KÜLTÜRLÜ BİR YAPI'
Stratonikeia'da bizi daha neler bekliyor? Prof. Dr. Bilal Söğüt, "Öncelikle Osmanlı ve Cumhuriyet devirlerinden taşınmaz kültür varlığı olarak tescillenmiş ve kamulaştırılması tamamlanan yapıların projelerini hazırlayıp onarımını yapıyoruz. Ayrıyeten antik periyot yapılarında da aynı çalışmaları yürütüyoruz. Gelecekte etaplar halinde bunları tamamlamayı düşünüyoruz" dedi. Stratonikeia'da çok kültürlü bir yapının olduğunu belirterek tapınak, kilise ve caminin bir ortada olduğunu söyleyen Söğüt, bulundukları yere nazaran farklı periyotlardan kalıntı ve yapıları kazarak, konservasyon ve onarımlarını yapmaya devam etmek istediklerini belirtti.
'ÇALIŞMALAR SÜRDÜRÜLÜYOR'
"Bugüne kadar Menteşe Beyliği devrine ilişkin Selçuk Hamamı, Beyliklerden günümüze her periyodun izlerinin görüldüğü Şaban Ağa Cami, Osmanlı Dönemi’nden Osman Eskişar (Bılla) Meskeni ve Cumhuriyet devrinden Hasar Sar, Ali Aydın, Mustafa Tosun meskenleri ve köy meydanındaki dükkanların onarımını tamamladık. Osmanlı ve Cumhuriyet periyotlarına ilişkin taş döşeli yolların temizlik ve konservasyonlarını yaptık ve bunlar ziyarete açıldı, uygun olanlar kullanılmaya başlandı" diyen Prof. Dr. Söğüt, kelamlarını şöyle noktaladı:
"Şaban Ağa Mescidi'ne gelenler tüm devirleri muhafazalı cam panellerin altından görebildiği üzere ibadetini de yapabiliyor. Antik kentte elektrik ve telefon sınırı yer altına alındı ve ziyaretçiler tarihi doku içinde hiçbir yerde elektrik direği ve kablo görmüyor. Antik periyoda ilişkin kuzey kapı, kuzey cadde, batı cadde, bouleuterion, tiyatro ve gymnasionda çalışmalar yapıldı ve bunlar devam ediyor. Kuzey kapı, kuzey cadde ve latrinanın da mevcutta var olan bloklarına nazaran kısmi onarımları tamamlandı."
Yorumlar
Kalan Karakter: