Rapor, kimi kesimlerde minimum fiyat ve altında fiyat alanların toplam çalışanlara oranının yüzde 72’yi aştığını da ortaya koydu.
Merkez Bankası Lideri Naci Ağbal’ın açıkladığı 2021 yılının birinci enflasyon raporunda “Türkiye’de Fiyat Dağılımı ve Fiyatların Enflasyona Etkisi” bahisli bir araştırmaya da yer verildi. Türkiye’de fiyat gelişmeleri açısından izlenen en değerli göstergelerden birinin taban fiyat olduğu vurgulanan raporda, taban fiyatın, talebin yanı sıra büyük ölçüde maliyet kanalıyla enflasyonu etkilediği, ayrıyeten özel bölüm fiyat artışları için de referans niteliği taşıdığı belirtildi.
Araştırmada, minimum fiyatın yüzde 10 altında ve üstünde fiyatla çalışanlar minimum fiyatlı olarak kabul edildi. Minimum fiyatın yüzde 10’undan daha az fiyatla çalışanlar ise minimum fiyat altı fiyatlı olarak değerlendirildi.
Buna nazaran, tarım dışı dallarda çalışan ücretlilerin yüzde 42.8’i minimum fiyat ve altı çalışanlardan oluşuyor. Bu oran sanayi kesiminde yüzde 50.0, inşaatta yüzde 53.9, hizmetlerde ise yüzde 39.1 olarak hesaplandı.
GİYSİ VE TURİZMDE 100 PERSONELDEN 72’Sİ MİNİMUM FİYAT VE ALTINDA FİYATLA ÇALIŞIYOR
Hizmet kesiminde minimum fiyat ve altı fiyatla çalışan oranı başka ana dallara nazaran daha düşük görünmekle birlikte, alt kalemler prestijiyle değerli ölçüde farklılaşmakta olduğu vurgulandı. Örneğin, konaklama ve yiyecek hizmetlerinde bu oran yüzde 72’ye ulaşıyor. Kamu çalışanları da hizmet dalına girdiği için hizmet bölümünde ortalama oran düşük görünüyor.
İmalat sanayiinde minimum fiyatlı ve altı çalışanlar incelendiğinde ise giysi, dokuma, besin ve deri bölümlerinde taban fiyat ve altı çalışanların oranı daha yüksek görünüyor. Taban fiyat ve altında fiyatla çalışanların oranı en yüksek yüzde 72.2 ile giysi dalında kaydedildi.
TABAN FİYATA EN HASSAS KESİM KONAKLAMA VE YİYECEK HİZMETLERİ
Maliyet taraflı enflasyon baskısı hesabında taban fiyata hassasiyet konusunda bölümlerin emek yoğunluk derecesinin kıymet taşıdığı vurgulanan raporda, TÜİK’in bilgilerine dayanarak evvel işçi maliyetinin üretim bedeline oranı hesaplandı. Sonrasında ise o dalda minimum fiyatla çalışanların oranı ile bölümde üretim maliyetleri içinde işçi maliyetine bakılarak bir hesaplama yapıldı. Buna nazaran, Türkiye’de taban fiyata en hassas kesimler sırasıyla konaklama ve yiyecek hizmetleri, insan sıhhati hizmetleri, toptan ve perakende ticaret, idari ve takviye hizmet faaliyetleri, giysi, mobilya ve deri dalları olarak belirlendi.
PATRON FİYAT ARTIŞ SAYISINI YÜZDE 21.8’E ÇIKARDI
Minimum fiyatın iktisat genelinde fiyat artışları için değerli bir referans niteliğinde olduğu kaydedilen raporda, minimum fiyatın yanı sıra geçmiş periyot enflasyonu ve iktisadın döngüsel durumunun da fiyat artışları üzerinde kıymetli bir tesire sahip olduğu kaydedildi.
Araştırma kapsamında firmalarla aralık ve ocak aylarında gerçekleştirilen saha görüşmesinde, 2021 yılında fiyatlarda ne kadar artış yapacakları soruldu. Aralık ayındaki görüşmede firmaların 60’tan fazlası 2021’de yüzde 10-15 aralığında, yüzde 20’den fazlası ise yüzde 16-20 aralığında fiyat artırımı planladığını bildirdi.
Taban fiyatın yüzde 21.56 oranında artırılmasının akabinde ocak ayında birebir firmalarla gerçekleştirilen ankette bu kere firmaların yüzde 70’ten fazlası yüzde 21-25 aralığında fiyat artırımı yapacağını açıkladı.
MİNİMUM FİYATTAKİ 1 PUANLIK ARTIŞ ENFLASYONU 0.2 PUAN ARTIRIYOR
Raporda, çeşitli yollara nazaran minimum fiyattaki artışın enflasyona tesiri hesaplandı. Buna nazaran, taban fiyata gelen yüzde 1’lik artış yıl sonunda tüketici enflasyonunu 0.06 ila 0.08 puan yükseltiyor. Tesir büyük ölçüde iki çeyrek içerisinde tamamlanıyor. Çalışan kişi başına fiyat dikkate alındığında ise minimum fiyattaki yüzde 1’lik artışa tüketici enflasyonunun verdiği reaksiyon 0.10 puan oluyor. Fiyat ve istihdam tesirini birlikte içeren toplam işgücü ödemeleri üzerinden hesaplama yapıldığında ise taban fiyattaki 1 puanlık artış tüketici enflasyonunu bir yıl sonunda 0.2 puan artırıyor.
Raporda, ücret-enflasyon bağına dair varsayımlara ait belirsizliğin yüksek olmasının, siyaset çıkarımlarında bulunurken temkinli hareket etmeyi gerektirdiğine dikkat çekildi. Salgın devrindeki sektörel ayrışmalar, istihdam ve çalışılan saat ortasındaki besbelli farklılaşmalar, işten çıkarma yasakları ve kısa çalışma ödeneği uygulamasının, enflasyon üzerindeki fiyat kaynaklı tesirlerin ölçümünü zorlaştırdığı vurgulandı.
Salgından en olumsuz etkilenen ve tıpkı vakitte minimum fiyata hassaslığın yüksek olduğu konaklama hizmetleri ve giysi kalemlerinde enflasyonun görece düşük seyrettiği kaydedilen raporda, bu ve gibisi kesimlerde salgın devrine has talep şartlarının maliyet geçişkenliğini sınırlasa da geçen yıl yaz aylarında olduğu üzere açılmayı takiben bilhassa hizmet dallarında ünite maliyet kaynaklı baskıların tesirli olabileceği tabir edildi.
Giysi bölümünde ise ilerleyen süreçte turizm görünümüne bağlı olarak artan maliyetlerin fiyatlara yansıtılma mümkünlüğünün enflasyon görünümü üzerindeki kıymetli risk ögelerinden biri olduğu belirtildi. Raporda, “Asgari fiyat artışının iktisat genelinde fiyat artışları için değerli bir referans olduğu dikkate alındığında, yakın periyottaki gelişmeler 2021 yılında öngörülen dezenflasyon sürecini olumsuz etkileyebilecek bir öge olarak değerlendirilmektedir” denildi.
Habertürk- Ahmet Kıvanç
Yorumlar
Kalan Karakter: