Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne girebilme adımları gündemde.Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İsveç’in NATO’ya girebilme süreci ile ilgili Avrupa Birliği’ne bir davette bulundu.Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Türkiye’nin önünü açın, biz de İsveç’in önünü açalım” sözlerini onaylar nitelikte bir açıklama da NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’ten geldi.Stoltenberg, “Türkiye’nin AB’ye katılma gayesini destekliyorum” notunu düştü.Yaşanan gelişmeler sonrası Türkiye’nin AB’ye üyelik süreci merak konusu.İşte dünden bugüne Türkiye’nin AB süreci…Türkiye Avrupa Birliği (AB) münasebetleri 31 Temmuz 1959’da başladı. O tarihte Türkiye, Avrupa Ekonomik Topluluğu’na (AET) bir paydaşlık başvurusu yaptı.AET Bakanlar Konseyi’nin başvuruyu kabul etmesi sonrasında 12 Eylül 1963 tarihinde imzalanan Ankara Muahedesi ile Türkiye’nin AB üyelik süreci resmen başladı.1 Aralık 1964 yılında yürürlüğe giren Ankara Mutabakatı iştirak bağlamında bir muahede olarak biliniyor.Bu anlaşmayının devamında ise 1970 yılında Katma Protokol gerçekleşti. Türkiye’nin sonradan topluluk üyesi olan birçok ülkeden daha evvel topluluk ile münasebetleri başlatılmış olan bu iki değerli doküman, tarihlerden sonra ve 17 Aralık 2004 tarihli Avrupa Kurulu Sonuç Bildirgesi sonrasında devam etmekte olan Türkiye AB münasebetlerinin hukuksal kaynakları olarak gösteriliyor.Türkiye’nin AB iştirak müzakereleri 3 Ekim 2005’te Lüksemburg’da yapılan Hükümetlerarası Konferans’ta alınan karara nazaran 20 Ekim 2005 tarihinde başlamıştır.195931 Temmuz Türkiye AET’ye paydaşlık için başvurdu.196312 Eylül Türkiye ile AET ortasında bir paydaşlık ilgisi yaratan Ankara Mutabakatı imzalandı.19641 Aralık Ankara Muahedesi yürürlüğe girdi.197023 Kasım Gümrük Birliği’ne ait kuralları içeren Katma Protokol imzalandı.19711 Eylül Katma Protokol’ün ticari kararları süreksiz mutabakat ile yürürlüğe konuldu.AET, Türkiye’den ithal ettiği sanayi eserlerine uyguladığı gümrük vergilerini ve ölçü kısıtlamalarını dokuma haricinde kaldırdı.19731 ocak Katma Protokol yürürlüğe girdi. Türkiye, Birinci Gümrük İndirimi ve Konsolide Liberasyon Listesi Uyumu’nu gerçekleştirdi.21 Mayıs Türkiye ile AET ortasında birinci genişlemeye yönelik görüşmeler mutabakat ile sonuçlandı.30 Haziran İngiltere, İrlanda ve Danimarka’yı kapsayan Birinci Genişleme’ye dair Tamamlayıcı Protokol Türkiye ile AET ortasında imzalandı.19741 Ocak Tamamlayıcı Protokol ile ilgili Süreksiz Mutabakat yürürlüğe girdi.1976 1 Ocak Türkiye, İkinci Gümrük İndirimi ve Konsolide Liberasyon Listesi Uyumu’nu gerçekleştirdi.198019 Eylül iştirakin geliştirilmesine ait 1/80 sayılı Paydaşlık Kurulu Kararı; İştirak Kurulu, tarım eserlerinin tamamına yakın bir kısmında Türkiye’ye uygulanan gümrük vergilerinin 1987 yılına kadar sıfıra indirilmesi kararlaştırıldı.198222 Ocak Avrupa Parlamentosu, Kurul ve Komisyon’dan talebi üzerine, Türkiye- AET Anlaşması’nın askıya alınmasını kararlaştırdı.198616 Eylül Türkiye AET Paydaşlık Kurulu toplandı. Buna nazaran 1980 tarihinden itibaren fiilen dondurulmuş durumda bulunan Türkiye AET bağlantılarının tekrar isimlendirilmesi süreci başladı.199714 Nisan Türkiye, Avrupa Topluluklarına Roma Antlaşması’nın 237’nci AKÇT Antlaşması’nın 98’inci ce EURATOM Antlaşması’nın 205’inci unsurlarına istinaden tam üye olmak üzere başka farklı müracaat etti.198918 Aralık Avrupa kurulu, Türkiye’nin tam üyelik başvurusu konusundaki görüşünde topluluğun kendi iç pazarını tamamlayabilme sürecinden evvel (1992) yeni bir üyeyi kabul edemeyeceği ve Türkiye’nin katılmadan evvel ekonomik, toplumsal ve siyasi alanda gelişmesine gereksinim duyulduğu konularına yer verildi.19906 Haziran Avrupa Kurulu, Türkiye ile her alanda işbirliğinin başlatılması ve hızlandırılması konusundaki tedbirleri içeren bir İşbirliği Paketini hazırlayarak Avrupa Konseyi’nin oluruna sundu.199430 Temmuz Avrupa Komitesi, Gümrük Birliği’nin Türkiye AET ortasında 1963 yılında imzalanan Ankara Mutabakatında belirtildiği halde gerçekleşmesini sağlayıcı prensipleri tespit etti.199513 Aralık Gümrük Birliğinin Son Devrinin Uygulanmaya Konmasına ait 1/95 sayılı Türkiye AB İştirak Kurulu Kararı, Avrupa Parlamentosu tarafından onaylandı.1996Türkiye AB entegrasyonunda 22 yıl süren geçiş devrini 31 Aralık 1995 tarihinde tamamlayarak 1 Ocak 1996 tarihi prestijiyle tam üyelik sürecinde son periyoda sanayi eserlerinde ve işlenmiş tarım eserlerinde sağlanan gümrük birliği sürecini tamamlayarak girdi.199712-13 Aralık Lüksemburg Avrupa Kurulu Tepe Toplantısı’nda, AB’nin beşinci genişlemesine dair kararlar alındı. Türkiye’nin ismi aday ülkeler ortasında zikredilmedi.19983 Mart Türkiye AB bağlarının geliştirilmesine yönelik olarak Avrupa Komitesi tarafından hazırlanan Türkiye için Avrupa Stratejisi başlıklı doküman açıklandı.4 Kasım 1998 yılı İlerleme Raporu; Avrupa Komitesi tarafından hazırlanan ve AB’ye üyelik için belirlenmiş kriterler ışığı altında kaydedilir Türkiye’nin iştirak istikametinde ilerlemesine ait komite görüşlerini içeren birinci ilerleme raporu yayınlandı.199911-12 Aralık Hesinki Avrupa Kurulu Tepe Toplantısı’nda Türkiye’ye adaylık statüsü tanındı.13 Ekim- 199 yılı ilerleme raporu yayınlandı.20004 Temmuz Avrupa Birliği Genel Sekreterliği Resmi Gazete’de yayınlanan 4587 sayılı kanunla başbakanlığa bağlı olarak kuruldu.13 Ekim 2000 yılı ilerleme raporu yayınlandı.2001 2001 yılı ilerleme raporu yayınlandı.200220 Kasım 2002 yılı ilerleme raporu yayınlandı.12-13 Aralık Kopenhag Avrupa Kurulu Zirvesi’nde, Türkiye’nin Kopenhag siyasi kriterlerini karşıladığı kararın alınması halinde, müzakerelerin gecikmeden başlatılacağı belirtildi.200319 Nisan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde AB Ahenk Komitesi kuruldu.24 Temmuz Ulusal Program; AB Müktesebatının üstlenilmesine ait Türkiye Ulusal Programının uygulanması, uyumu ve izlenmesine dair ilerleme raporu yayınlandı.200424 Nisan Kıbrıs’ta referandum yapıldı.Kıbrıs Türk halkının yüzde 64.9’u Annan Planı’nı onaylarken, Kıbrıs Rus bölümünde halkın yüzde 73.83’ü planı reddetti.6 Ekim 2004 yılı ilerleme raporu ve rapora bağlı tavsiye dokümanı yayınlandı.Söz konusu dokümanlarda Avrupa Komitesi Türkiye’nin siyasi kriterleri gerekli ölçüde karşıladığını belirterek birliğe iştirak müzakerelerinin başlatılması tavsiyesinde bulundu.17 Aralık Brüksel Avrupa Kurulu Tepe Toplantısı’nda Türkiye’nin siyasi kriterleri kâfi ölçüde yerine getirdiği belirtildi ve iştirak müzakerelerine 3 Ekim 2005’te başlanması kararı alındı.20053 Haziran Devlet Bakanı Ali Babacan, Avrupa Birliği ile yapılacak tam üyelik müzakerelerinde başmüzakereci vazifesini yürütmekle görevlendirildi.29 Haziran Türkiye için Müzakere Çerçeve Dokümanı ve İlgili Başka Dokümanlar yayınlandı.30 Temmuz Türkiye AB ile alakalarının hukuksal temelini oluşturan 1963 tarihli Ankara Mutabakatını 1 mayıs 2004 tarihinde AB üyesi olan 10 ülkeyi (Estonya, GKRY, Letonya, Litvanya, Macaristan, Malta, Polonya, Portekiz, Slovakya, Slovenya) kapsayacak halde genişletilen Ek Protokolü imzaladı.3 Ekim Lüksemburg’da alınan kararla AB Türkiye ile tam üyelik müzakerelerini başlattı.20 Ekim Üyelik müzakerelerinin birinci basamağını oluşturan tarama süreci, bilim ve araştırma alanında düzenlenen tanırıcı tarama toplantısı ile başladı ve tüm fasıllardaki tarama toplantıları 13 Ekim 2006’da tamamlandı.9 Kasım 2005 yılı ilerleme raporu yayınlandı.200620 Ocak Türkiye Kıbrıs meselesinin tahliline yönelik yeni olanı BM Genel Sekreteri Kofi Annan’a sundu.Bu planda Türk limanlarının Rumlara açılması karşılığında KKTC’ye uygulanan izolasyonların kaldırılması istendi.12 Haziran taraması tamamlanan Bilim ve Araştırma faslı, Lüksemburg’da düzenlenen Hükümetlerarası Konferans’ta açıldı. Türkiye’nin gerekli kriterleri yerine getirdiği belirtildi ve bu fasıl aynı toplantıda süreksiz olarak kapatıldı.31 Temmuz Avrupa Komisyonu’nun 2006 yılına kadar çeşitli mali yardım programları kapsamında sağladığı mali yardımlar, 2007-2013 devrinde iştirak öncesi mali yardım aracı ismi verilen yeni ve tek bir çerçeve sistem kapsamına alınmıştır.8 Kasım 2006 yılı ilerleme raporu yayınlandı.Avrupa Komitesi imzalanan ek protokole rağmen limanların ve havaalanlarının Kıbrıs Rum kesitinin kullanımına açılmadığı tespitinde bulundu ve Türkiye’ye 14-15 Aralık’taki önderler doruğuna kadar müddet verildi.13 Kasım Avrupa Kurulu İstanbul’un 2010 yılında Avrupa Kültür Başşehri olmasını onayladı.11 Aralık AB Genel İşler Konseyi’nde bir ortaya gelen AB üye ülkelerinin Dışişleri Bakanları 9 Kasım 2006 tarihli komite tavsiyesini kabul ederek Türkiye’nin Ek Protokol’e ait taahhütlerini yerine getirdiğini doğrulayana kadar 8 fasıl başlığının açılmayacağını ve hiçbir faslın süreksiz olarak kapatılmayacağını kararlaştırdı.15 Aralık Brüksel Avrupa Kurulu Tepe Toplantısı’nda Genel İşler Konseyi’nin önerisi motamot kabul edildi.200729 Mart İşletmeler ve Sanayi siyasetleri faslında fiili müzakereler açıldı.17 Nisan Türkiye’nin AB müktesebatına ahenk programı açıklandı.26 Haziran İstatistik ve Mali Denetim fasıllarında fiili müzakere açıldı.6 Kasım 2007 yılı ilerleme raporu yayınlandı.19 Aralık Tüketicinin ve Sıhhatinin Korunması ile Trans-Avrupa fasıllarında fiili müzakereler açıldı.20085 Kasım 2008 yılı ilerleme raporu yayınlandı.18 Aralık Sermayenin hür sirkülasyonu ile bilgi toplumu ve medya fasıllarında fiili müzakereler açıldı.200910 Ocak Devlet Bakanı Hâkim Bağış Avrupa Birliği makamları ile yapılacak tam üyelik müzakerelerinde başmüzakereci vazifesini yürütmekle görevlendirildi.30 Haziran Vergilendirme faslında fiili müzakereler açıldı.14 Ekim 2009 yılı ilerleme raporu yayınlandı.21 Aralık Etraf faslında fiili müzakereler açıldı.2010 30 Haziran Besin güvenliği faslında fiili müzakereler açıldı.9 Kasım 2010 yılı ilerleme raporu yayınlandı.20118 Haziran Avrupa Birliği Bakanlığı kuruldu12 Temmuz Ulusal Ajans Avrupa Birliği Bakanlığı’na bağlandı.12 Ekim 2011 yılı ilerleme raporu yayınlandı. Türkiye’nin ıslahat sürecinde dayanak olmayı ve müzakerelere ivme kazandırmayı hedefleyen pozitif gündem Avrupa Kurulu tarafından önerildi.201212 Nisan 120. Türkiye-AB Paydaşlık Komitesi Toplantısı Brüksel’de yapıldı. 22 Haziran 5o. Türkiye-AB İştirak Kurulu Toplantısı Brüksel’de yapıldı. 10 Ekim “2012 yılı Türkiye İlerleme Raporu” yayımlandı201312 Nisan 121. Türkiye-AB Paydaşlık Komitesi Toplantısı Brüksel’de yapıldı. 27 Mayıs 51. Türkiye-AB Paydaşlık Kurulu Toplantısı Brüksel’de yapıldı. 16 Ekim “2013 yılı Türkiye İlerleme Raporu” yayımlandı. 5 Kasım 22. Bölgesel Siyasetler ve Yapısal Araçların Uyumu faslı müzakerelere açıldı. 16 Aralık AB ile Mutabakat Zaptı ve Geri Kabul Mutabakatı imzalanarak kesin gayesi Türk vatandaşlarına uygulanan Schengen vizesinin kaldırılması olan Vize Muafiyeti Süreci resmen başladı. 26 Aralık Sayın Mevlüt Çavuşoğlu, Avrupa Birliği Bakanı ve Başmüzakerecilik misyonunu Sayın Hâkim Bağış’tan devraldı.201415 Nisan 122. Türkiye-AB Paydaşlık Komitesi Toplantısı Brüksel’de yapıldı. 23 Haziran 52. Türkiye-AB İştirak Kurulu Toplantısı Lüksemburg’da yapıldı. 29 Ağustos Büyükelçi Sayın Volkan Bozkır, Avrupa Birliği Bakanı ve Başmüzakerecilik vazifesini Sayın Mevlüt Çavuşoğlu’ndan devraldı. 18 Eylül Türkiye'nin Yeni Avrupa Birliği Stratejisi açıklandı. 8 Ekim “2014 yılı Türkiye İlerleme Raporu” yayımlandı. 16 Ekim Türkiye’nin Yeni AB Bağlantı Stratejisi açıklandı. 30 Ekim AB’ye İştirak için Ulusal Aksiyon Planı’nın I. Etabı (Kasım 2014-Haziran 2015) açıklandı 1 Aralık AB’ye İştirak için Ulusal Aksiyon Planı’nın II. Evresi (Haziran 2015-Haziran 2019) açıklandı.21 Aralık Avrupa Birliği Bakanlığı Antalya Temsilciliği açıldı.201519 Şubat Avrupa Birliği Bakanlığı İzmir Temsilciliği açıldı. 30 Nisan 123. Türkiye-AB İştirak Komitesi Toplantısı Brüksel’de yapıldı. 18 Mayıs 53. Türkiye-AB Paydaşlık Kurulu Toplantısı Brüksel’de yapıldı. 10 Kasım “2015 yılı Türkiye İlerleme Raporu” yayımlandı. 29 Kasım Türkiye-AB Doruğu gerçekleştirildi. 14 Aralık 17. Ekonomik ve Nakdî Siyaset faslı müzakerelere açıldı.Darbe teşebbüsü sonrası15 Temmuz darbe teşebbüsü sonrasında AB’nin Türkiye’ye karşı sergilediği dayanışma ekisikliği Türkiye’nin benimsemek zorunda kaldığı güvenlik odaklı siyaset bağlantılarını olumsuz etkiledi ve bu durum dolaylı yollardan müzakere sürecine yansıdı.Varna doruğu 201813 Aralık 2016 tarihli AB Doruğu Devir Başkanlığı sonuçlarında mevcut şartlar altında yeni fasılların müzakereye açılmasının düşünülmediği belirtildi.Türkiye AB bağlantılarında karşılıklı itimadın tekrar tesis edilmesi için 26 Mart 2018 tarihinde Varna Tepesi düzenlendi.Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan periyodun AB Kurulu Lider Donald Tusk, Avrupa Kurulu başlanı Jean Claude Juncker ve Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov’un iştirakiyle gerçekleşen tepede başkanlar, Türkiye AB işbirliğinin ehemmiyetini teyit ederek Türkiye’nin adaylığını en üst seviyede vurguladı.Varna Tepesi üst seviye diyaloğun tekrar tesisi için kıymetli bir adım olarak nitelendirilirken, 26 Haziran 2018 tarihli Genel İşler Kurulu sonuçlarında, Türkiye’nin AB’den uzaklaşmakta olduğu, iştirak müzakerelerinin fiiliyatta durma noktasına geldiği, yeni fasılların açılmasının yahut kapatılmasının düşünülmediği ve Gümrük Birliği’nin güncellemesi müzakerelerinin başlatılması öngörülmediği belirtilmiştir.AB halihazırda bu durumu korumakta ve AB metinlerinde iştirak müzakerelerinin durma noktasına geldiği söz edilmekteydi.20192019 yılında Türkiye AB ilgilerinde olumlu gündemler başladı.Türkiye AB iştirak kurulu 3.5 yıllık bir ortadan sonra 15 Mart 2019’da toplanmış, Türkiye 31 Ocak 2019’da Bükreş’te yapılan AB Dışişleri Bakanları Gayriresmi Toplantısına katılmış, AB ile 15 ocak 2019 tarihinde yüksek seviyeli ulaştırma yapılmış ve alt komite toplantılar nizamlı aralıklarla gerçekleştirilmişti.2019’un ikinci yarısında GKRY ve Yunanistan’ın Doğu Akdeniz’de Türkiye ve KKTC’nin legal hakları hilafına giriştikleri hidrokarbon sondaj faaliyetlerine verdiği reaksiyon sonrasında AB’nin birlik dayanışması ismi altında Türkiye’ye karşı aldığı kararlar akabinde Suriye’nin kuzeyindeki PKK yapılanmasına karşı legal tavrımıza yönelik ithamlar münasebetleri olumsuz etkiledi.Son periyotta, Kovid-19 salgını, iklim değişikliği ve Rusya-Ukrayna savaşı, Türkiye-AB alakalarının seyrini etkileyen esas gelişmeler olmuştur. 2020AB, 2020 yılının sonunda yeni bir olumlu gündem önerisi getirmiştir.Bu çerçevede Gümrük Birliği’nin güncellenmesi, halktan halka temas ve hareketlilik ile kamu sıhhati, iklim değişikliği ve terörizmle gayret ve bölgesel mevzularda yüksek diyalog düzenekleri kurulması, ülkemizdeki Suriyelilere yardımda bulunulmaya devam edilmesi ve göç alanında işbirliğinin güçlendirilmesi üzere ögelere yer verilmiştir.2021-20222021 ve 2022 yıllarında olumlu gündem kapsamında iklim, tarım, göç ve güvenlik, sağlık ile bilim, araştırma, teknoloji ve yenilikçilik üzere alanlarda yeni Yüksek Seviyeli Diyaloglar tesis edilmiştir.Rusya Ukrayna savaşının etkisiÖte yandan, Rusya-Ukrayna savaşı, Türkiye’nin üyeliğinin AB’nin geleceği açısından kıymetini bir sefer daha ortaya koymuştur.Türkiye’nin oynadığı arabuluculuk rolü, tahıl mutabakatı ve esir takası mutabakatı üzere kritik konularda müspet ve somut sonuçlar alınmasını sağlayan müdahaleleri hem milletlerarası toplumun takdirini kazanmış hem bölgesel ve global sınmalardaki kritik rolünü teyit etmiştir.
Gündem
10 Temmuz 2023 - 19:45
Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne girebilme süreci! 1959'dan bu yana neler oldu?
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın İsveç'in NATO süreci için koştuğu, "Türkiye'nin önünü açın biz de İsveç'in önünü açalım" koşulu sonrası gözler Avrupa Birliği sürecine çevrildi. 1959'da başlayan süreci sizler için derledik.
Gündem
10 Temmuz 2023 - 19:45
İlginizi Çekebilir