Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ),her yıl Nisan ayının son haftasını "Dünya Aşılanma Haftası" olarak gündeme alıyor. Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak ve günümüzde değeri daha da anlaşılan bu hafta hasebiyle, sırası gelen tüm vatandaşları Covid-19 pandemisine karşı aşılanmaya davet etti. EÜ Aşı Geliştirme Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Yüksel Gürüz ise aşılarıntarihi gelişimi ve birey ve toplum sıhhatini muhafazadaki kıymetinden bahsetti.
Pandeminin başında TÜBİTAK'ın davetiyle süratle aşı geliştirme çalışmalarına başladıklarını söz eden Rektör Budak, "Üniversitemizin üzerinde çalıştığı DNA aşı modeli, çok kısa bir mühlet içerisinde FAZ-I çalışmalarına başlayacak. Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatı ve Sanayi Teknoloji Bakanımız, Sayın Sağlık Bakanımız ile TÜBİTAK Liderimizin yoğun eforuyla tüm projelere inanılmaz bir ekonomik takviye verildi. Bu pandemi süreci bizlere aşıların ne kadar kıymetli olduğunu bir defa daha acı bir deneyim ile hatırlattı. Ege Üniversitesi olarak ülkemizin bilhassa sağlık alanında öncü kuruluşlarından biriyiz. Bu şuurla aşı çalışmalarımıza yönelik 'Aşı Geliştirme Uygulama ve Araştırma Merkezi'ni kurduk. Dünyayı kasıp kavuran bu pandemiden çıkışımızın en büyük anahtarı aşılardır. Aşı sırası gelen tüm vatandaşlarımızı süratle aşılarını olmaya davet ediyorum. Bu, hem kendimizin hem de sevdiklerimizin sıhhatini korumak için epey elzemdir" diye konuştu.
Aşıların çağdaş tıbbın en büyük kazanımı olduğunun söyleyen EÜ Aşı Geliştirme Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Yüksel Gürüz ise"Aşılar candır, hayatımızı kurtardığı üzere, sağlıklı günlerimizi de bize ikram ederler. Aşı, yalnızca bireyi değil toplumu korur. Aşılanmayı reddeden bir birey toplum içinde hastalığın saklandığı bir yuvadır. Apartmanlarda tek bir daire ilaçlama yaptırmazsa haşere çabası nasıl kısa vadeli aktif olursa, toplumda aşılanmayı reddeden bireylerin varlığı da toplum sıhhati için bu türlü bir tehdittir. Aşı sırası gelenlerin aşılanması, yalnızca kendilerini korumaz, aşı sırası gelmeyenleri, aşıya ulaşamayan bireyleri de korur" dedi.
"Vatandaşlarımız aşılardan kaçmasın"
Prof. Dr. Gürüz, "Aşı sırası gelenlerin vakit kaybetmeden, çok özel bir durumları kelam konusu değilse, en yakın yetkili sağlık kuruluşlarında aşılarını olmalarını şiddetle öneriyorum. Aşı olduktan sonra muhtemel yan tesirler açısından yanınıza bir refakatçi bulundurun ve en az 30 dakika sağlık kurumunun yakınında olun. Önemli bir yan tesir olmayacaktır. Bilhassa ikinci dozdan sonra yan tesirler daha sık ortaya çıkıyor. Ülkemizde yaygın kullanılan inaktif aşı için yan tesir görülme sıklığı yüzde 5, neredeyse tamamına yakını grade 1 dediğimiz çok hafif geçen şikâyetler. Aşı yerinde ağrı, halsizlik, ateş, bulantı, kusma, hipotanyon yahut hipertansiyon, ishal üzere. Hepsi çok kısa müddette; birkaç saat, birkaç gün içinde büsbütün geçiyor. Covid-19 aşikâr hastalığı olan, ileri yaş kümesindeki bireyleri öldüren yahut ağır sekellere neden olan tehlikeli bir hastalık. Ender ve hafif yan tesirler, yoğun bakımda günlerce şuurunuz olmadan yatmaktan bin defa evladır. Lütfen aşılardan kaçmayın. Son aylarda kaybettiğimiz vatandaşlarımızın tamamının ya aşılanma sırası gelmemiş ya da aşılanma sırası geldiği halde aşılanmayı reddeden bireyler olduğunu bilhassa vurgulamak isterim" dedi.
Aşı tarihine değinen Prof. Dr. Yüksel Gürüz, "Türkiye'de aşılamanın geçmişine bakacak olursak Leydi Mary Montagu, 1717-1721 yılları ortasında ülkesine yazdığı mektuplarda İstanbul'da çiçek hastalığına karşı aşı denilen bir şey yapıldığını şaşkınlıkla bildirmektedir. Bu mektup aşı üretimine ait ulaşılmış en eski dokümandır. 1885'te dünyada birinci kez çiçek aşısı uygulaması için Osmanlı'da kanun çıkarıldı. Yeniden 1885'te dünyada birinci kuduz aşısı Fransa'da geliştirildi. 1887'nin Ocak ayında kuduz aşısı Osmanlı'ya getirildi. Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'de Zoeros Paşa'nın kliniğinde 'Dâu'l-Kelb (Daülkelp) ve Bakteriyoloji Ameliyathanesi (Kuduz Tedavi Müessesesi)' kuruldu. Bu kurum dünyada üçüncü, doğunun ise birinci kuduz merkezi oldu. 1911'de tifo aşısı, 1913'te kolera, dizanteri ve veba aşıları Türkiye'de birinci sefer hazırlandı ve uygulandı. 1927'de verem aşısı üretmeye başladık. Hıfzıssıhha Enstitüsünün kuruluşuyla1928'de aşı üretimi merkezileştirildi. 1931-1996 ortasında tetanos ve difteri aşıları üretildi. 1937'de kuduz serumu üretilmeye başlandı. 1940'lı yıllara kadar tifo, tifüs, difteri, BCG, kolera, boğmaca, tetanos, kuduz aşıları seri olarak üretiliyordu. Hatta 1938'de kolera salgını sırasında Çin'e bile aşı gönderildi. 1942'de tifüs aşısı ve akrep serumu üretimine başlandı" dedi.
Kaynak: Bültenler
Yorumlar
Kalan Karakter: